سعيد احمديان/ روزنامه جوان- در حالي در چند وقت اخير مسئولان ورزش كشور بر اهميت رشته‌هاي پر مدال مانند دووميداني، شنا، ژيمناستيك، قايقراني و... و توجه به اين رشته‌ها براي ارتقاي جايگاه ايران در جدول رده‌بندي بازي‌هاي آسيايي و المپيك تأكيد كرده‌اند كه در عمل مشاهده مي‌شود اين رشته‌ها در برنامه‌ريزي تصميم‌گيرندگان ورزش در اولويت نيستند تا كاروان كشورمان سهم ناچيزي از مدال‌هاي پرتعدادي كه در اين رشته‌ها توزيع مي‌شود را به خودش اختصاص دهد. در گفت‌وگو با كيومرث هاشمي، رئيس سابق كميته ملي المپيك درباره اهميت رشته‌هاي پرمدال و لزوم برنامه‌ريزي براي موفقيت در اين رشته‌ها گفت‌وگو كرده‌ايم.
جناب هاشمي مي‌خواهيم درباره رشته‌هاي پرمدال بحث كنيم، رشته‌هايي كه با توجه به مدال‌هاي توزيع شده مي‌تواند هم در بازي‌هاي آسيايي و هم المپيك، در بالا بردن جايگاه‌مان در جدول رده‌بندي مدال‌ها كمك كند. ابتدا مي‌خواهيم بپرسيم چرا در ورزش ايران رشته‌هاي پر مدال جدي گرفته نشده‌اند و در رشته‌هايي مانند دووميداني، شنا، ژيمناستيك، تيراندازي، قايقراني و... نتواسته‌ايم مدال‌هاي زيادي كسب كنيم؟
موفقيت در رشته‌هاي پرمدال كه مدال‌هاي زيادي در اين رشته‌ها هم در بازي‌هاي آسيايي و هم المپيك توزيع مي‌شود، به مجموعه‌اي از عوامل بستگي دارد كه بايد در كنار هم قرار گيرند. اين عوامل و فاكتورها بايد در قالب يك برنامه بلندمدت سازماندهي شوند تا ورزش كشورمان بتواند سهم بيشتري در رشته‌هاي پر مدال در مسابقات آسيايي و المپيك داشته باشد. برنامه كوتاه‌مدت در اين بخش نمي‌تواند اثرگذار باشد و به يك برنامه كه آينده نگري در آن لحاظ شده است، احتياج داريم. يكي از مهم‌ترين مسائلي كه در رشته‌هاي پرمدال بايد مورد توجه قرار گيرد، موضوع زيرساخت‌ها و امكانات سخت افزاري است. رشته‌هايي مانند ژيمناستيك، دووميداني يا هم قايقراني، زيرساخت‌هاي قابل توجهي نياز دارند و فراهم كردن اين امكانات از توان فدراسيون خارج است و وظيفه بخش‌هاي ديگر ورزش است. در حال حاضر اما اين زيرساخت‌ها به اندازه كافي نيست، مثلاً در رشته شنا، فدراسيون براي تيم ملي هم با مشكل كمبود استخر روبه‌رو است. در قايقراني ما چند سايت استاندارد داريم؟ استعداديابي از ديگر عواملي است كه در به دست آوردن مدال‌هاي بيشتر در رشته‌هاي پر مدال از اهميت بالايي برخوردار است و آمايش سرزميني استان‌ها با توجه به پتانسيلي كه هر استان در يك رشته خاص دارد، بايد توسط وزارت ورزش صورت گيرد.
در موضوع استعداديابي در رشته‌هاي پايه به رغم برگزاري المپيادهاي استعداديابي و صحبت‌هايي كه درباره همكاري وزارت ورزش با وزارت آموزش و پرورش مطرح مي‌شود اما يك سيستم هدفمند در اين بخش براي شناسايي بچه‌هايي كه در رشته‌هاي پرمدال مستعد هستند، ديده نمي‌شود. در اين باره چه كار بايد كرد؟ به ويژه که براي پشتوانه‌سازي بايد از رده‌هاي پايه شروع كنيم.
علاوه بر وزارت ورزش، فدراسيون‌ها و آموزش و پرورش هم در فرايند استعداديابي و اينكه يك استان در چه رشته‌اي ظرفيت قهرماني و توجه ويژه را دارد، نقش دارند و هر چه دامنه و فرايند استعداديابي بيشتر شود، ورزشكار مستعد بيشتري مي‌توان شناسايي كرد. زماني كه معاون تربيت بدني آموزش و پرورش بودم آموزش رشته‌هاي پر مدال مانند دووميداني، شنا و ژيمناستيك را اجرايي كردم اما سازمان تربيت بدني وقت در اين رابطه با ما همكاري نكرد. با اين حال در آن دوره برنامه‌اي براي اجباري كردن رشته شنا داشتيم. البته هدفمان قهرمان پروري نبود اما وقتي شما يك ميليون نفر را در رشته شنا آموزش مي‌دهيد، قطعاً مي‌توانيد حداقل 100 استعداد پيدا كنيد. آموزش و پرورش نقش اساسي در ورزش قهرماني دارد اما اين مجموعه الان جدا از بدنه ورزش كشور است، اين در حالي است كه 35هزار معلم تحصيلكرده تربيت بدني داريم و اين ظرفيت در آموزش و پرورش وجود دارد اما آن خروجي كه بايد براي ورزش قهرماني داشته باشد را ندارد. براي موفقيت در رشته‌هاي پرمدال بايد از آموزش و پرورش كمك بخواهيم و منابع مالي و زيرساخت‌هاي لازم را در اختيارشان قرار دهيم تا اين عدم همكاري از بين برود.
در اين بين بايد نقش مربيان هم براي تربيت استعدادها ديده شود، موضوعي كه كمتر براي آن برنامه داشته‌ايم.
قطعاً، وقتي يك ورزشكار با استعداد در رشته‌هاي پر مدال شناسايي مي‌شود، نياز داريم مربيان خوب و با كيفيت فني بالا در استان‌ها داشته باشيم كه ورزشكاراني را كه كشف شده‌اند پرورش و آنها را در يك مسير درست آموزشي براي رسيدن به موفقيت قرار دهند. در اين رابطه براي داشتن مربيان موفق، احتياج به يك نظام ملي مربيگري داريم، در بعضي رشته‌ها مانند كشتي، تكواندو، وزنه‌برداري و... مربيان خوبي داريم اما در برخي رشته‌ها فقر مربيگري داريم كه در نظام ملي مربيگري بايد روي آموزش آنها سرمايه‌گذاري شود. اگر استعداد و زيرساخت داشته باشيم اما مربي نداشته باشيم، به جايي نمي‌رسيم. در دنيا همين است، در خاطرات مارك فلپس پرافتخارترين شناگر المپيك مي‌خوانيم كه اين قهرمان در بچگي بيش فعال بوده و به خانواده او توصيه مي‌كنند براي اينكه آرامش بگيرد در رشته شنا فعاليت كند و تمرين كردن او با يك معلم خوب سبب مي‌شود تا استعداد فلپس در شنا شناسايي شود و بيايد در المپيك به اندازه 20 كشور براي امريكا مدال بگيرد.
و البته از محك خوردن و آبديده شدن اين ورزشكار مستعد در باشگاه‌ها نمي‌توان گذشت.
موضوعي كه در ورزش كشورمان مغفول مانده است و ضعيف ظاهر شده‌ايم، باشگاهداري در رشته‌هاي پرمدال است. در حال حاضر فدراسيون‌ها بيشتر زحمت باشگاهداري را بر عهده مي‌گيرند، در حالي كه وظيفه فدراسيون اين نيست. فدراسيون‌هاي مختلف وظيفه سازماندهي باشگاه‌ها و برگزاري ليگ را دارند. رشته شنا را در اين باره مثال مي‌زنم، وزارت ورزش مي‌تواند استخرهاي خصوصي يا استخرهايي كه به بخش‌هاي ديگر اجاره داده مي‌شود را ملزم به تيم‌داري در ليگ كند. هر ساله يك دوره مسابقه در رده نوجوانان برگزار شود و همه استخرها موظف شوند در اين مسابقات تيم دهند. از دل ليگ و چنين مسابقاتي است كه استعداد كشف مي‌شود.
با تمام اينها اما آقاي هاشمي به نظر مي‌رسد اصلي‌ترين مشكل در ورزش و رشته‌هاي پرمدال كمبود بودجه و حمايت‌هاي ناكافي است.
بودجه اهميت زيادي دارد و كليد كار و موفقيت در رشته‌هايي است كه مدال‌هاي زيادي در آن توزيع مي‌شود. شما وقتي استعداديابي مي‌كنيد، بايد مسابقه برگزار كنيد، براي مسابقه هم بايد زيرساخت و امكانات داشته باشيد، همه اينها احتياج به بودجه دارد. با بودجه‌اي كه در حال حاضر در ورزش براي رشته‌هاي پرمدال وجود دارد، راهي سختي براي موفقيت پيش‌رو داريم. امروز در شرايط تحريم هم سخت‌تر شده است و فدراسيون‌ها با سيلي صورتشان را سرخ نگه داشته‌اند. اگر رويكرد ورزش ما قهرماني يا سلامت است بايد بودجه‌اي متناسب با آن در نظر گرفته شود، در حالي در سال آخر برنامه پنج ساله ششم كشور هستيم كه در اين برنامه بندهايي كه بتواند به ورزش تكاني بدهد و اثرگذار باشد، گنجانده نشده است. البته سهم 27صدم درصدي از ارزش افزوده كه به ورزش اختصاص داده شده تصميم خوبي است كه با توجه به شرايط تحريم، مبلغ ناچيزي مي‌شود. در مجموع بحث‌هاي حمايتي از ورزش در قوانين و برنامه‌هاي كلان كشور كمتر ديده مي‌شود. چند سال پيش مقام معظم رهبري فرمودند شما بياييد اولويت‌بندي كنيد و بگوييد در اين پنج رشته مي‌خواهيم اول تا سوم جهان شويم و برويد روي آنها سرمايه‌گذاري كنيد. اينكه توقع داشته باشيم با اين زيرساخت‌هاي تخصصي و منابع مالي محدود بتوانيم در رشته‌هاي پر مدال موفق باشيم، دور از انتظار است. بايد براي موفقيت روي هفت، هشت رشته پر مدال سرمايه‌گذاري كنيم، البته اين به اين معنا نيست كه به بقيه فدراسيون‌ها بي‌توجه باشيم.
با توجه به عواملي كه ذكر كرديد موفقيت در اين رشته‌ها احتياج به يك برنامه بلندمدت دارد اما مسئولان به دليل اينكه اثر برنامه‌هايشان را در دوره مسئوليت خودشان ببينند به دنبال اجراي برنامه‌هاي كوتاه‌مدت در ورزش هستند و دنبال زمينه‌سازي براي اجراي يك برنامه درازمدت نيستند.
چنين نوع نگاهي را در بين مسئولان ورزش قبول دارم، معتقدم ما در ورزش بيشتر به دنبال مدال هستيم و به مسئول پايين‌تر هم در اين رابطه فشار مي‌آوريم؛ فشاري كه سبب مي‌شود در وزارت ورزش، ورزش استان‌ها يا فدراسيون‌ها، هر مديري بر سر كار مي‌آيد راه ميانبري را برود و برنامه‌اي را اجرا كند كه نتيجه آن هر چه زودتر مشخص شود. اين در حالي است كه انگليسي‌ها براي موفقيت در المپيك لندن يك برنامه 10 تا 15 ساله داشتند و از رده‌هاي پايه و از مدارس شروع كردند. اگر مي‌خواهيم در رشته‌هاي پرمدال موفق شويم بايد اين نوع نگاه برداشته شود و برنامه‌هاي بلندمدت جايگاه پيدا كند، به عنوان مثال بياييم به مسئول يك فدراسيون بگوييم كه ما از شما 10سال مدال نمي‌خواهيم و شما برويد در استعداديابي سرمايه‌گذاري كنيد. در چنين فرايندي ثبات مديريت خيلي نقش دارد.